Kanał Elbląski to jedna z najciekawszych atrakcji w województwie warmińsko-mazurskim oraz najdłuższy kanał żeglowny w Polsce. Ciekawostką jest fakt, że dzięki pochylniom statki płyną tutaj nie tylko po wodzie, ale i również suną po trawie. Wraz z odgałęzieniami na przykład z Kanałem Iławskim, czy też z Kanałem Dobrzyckim, Kanał Elbląski liczy 151,7 km. Co więcej, kanał łączy jeziora z okolic Iławy oraz Ostródy z jeziorem Drużno i dalej, rzeką Elbląg, łączy się z Zalewem Wiślanym oraz z Morzem Bałtyckim. Kanał Elbląski w 2011 roku uznano za pomnik historii. Zdecydowanie jest to zabytek hydrotechniki, w skład którego wchodzą śluzy oraz pochylnie. Dzięki statkowi Zefir Ostróda możemy udać się w niezapomniany rejs po Kanale Elbląskim oraz „statkiem po trawie”. Kanał do 1945 roku nazywany był Kanałem Oberlandzkim, ponieważ trasa prowadziła przez Oberland, czyli Górny Kraj. Natomiast dopiero po II wojnie światowej zmieniono nazwę na Kanał Elbląski.
Krótka historia Kanału Elbląskiego
W XIX wieku okolice Mazur i same Mazury przeżywały wyjątkowo dynamiczny rozwój, który spowodował budowę sprawnej sieci komunikacyjnej łączącej Prusy z Morzem Bałtyckim. Dlatego też, żeby znacznie ułatwić i skrócić transport cenionej sosny taborskiej, zdecydowano o budowie krótszej drogi, niż transport do głównego nurty Wisły i dalej spławianie go do miasta Gdańsk. Sosna taborska była wysoko ceniona w przemyśle szkutniczym ponieważ jest doskonałym drzewem do stawiania masztów żaglowców. Drzewa te podziwiał nawet Napoleon Bonaparte, który kazał wysłać nasiona tej odmiany sosny do Francji.
Budowę kanału zlecił Fryderyk Wilhelm IV, natomiast samym projektem i realizacją budowy, zajął się Georg Jacob Steenke – pochodzący z Królewca. Miał on dosyć trudne zadanie, ponieważ różnica w poziomach wody jezior sięgała prawie 100 metrów. Stąd też pojawił się pomysł wykorzystania systemów pochylni oraz śluz. Budowa Kanału Elbląskiego trwała około 16 lat, natomiast pierwszy statek popłynął kanałem w 1860 roku, na odcinku Ostróda – Miłomłyn. Sam kanał potrzebował jeszcze kilku udoskonaleń, dlatego też oficjalnie oddano go do użytku wiosną w 1862 roku.
Uruchomienie pobliskiej linii kolejowej, niestety osłabiło gospodarcze znaczenie Kanału Elbląskiego. Co ciekawe, pierwszy rejs turystyczny po kanale odbył się w roku 1912, natomiast w latach 30- tych ubiegłego wieku, wykorzystywano go już jedynie w celach rekreacyjno -turystycznych.
Wózki, Zielone Łąki oraz Pochylnie – czyli statkiem po trawie
Na trasie Kanału Elbląskiego, od Ostródy do Elbląga, powstało pięć pochylni oraz dwie śluzy. Są to pochylnie: Buczyniec, Kąty, Oleśnica, Jelenie oraz Całuny i śluzy: Miłomłyn oraz Zielona. Warto wiedzieć, że budowa Kanału Elbląskiego okazała droższa o około 10% niż budowa słynnej na całym świecie Wieży Eiffla. Wartość całej inwestycji wynosiła aż 2,4 tony złota.
Pierwsza koncepcja budowy kanału przewidywała wykorzystanie śluz komorowych z drewna. Z uwagi na spory deficyt wody i czas śluzowania, podjęto decyzję o innym rozwiązaniu, a mianowicie o pochylniach. Mechanizm napędowy pochylni wykorzystuje energię wody spływającej z wyższego poziomu w kierunku niższego. Dzięki temu napędzane wózki suną po szynach, na których znajdują się statki. Na każdej z pochylni są dwa wózki, każdy z nich waży 24 tony i korzysta z oddzielnego, równoległego toru. Najniżej położona pochylnia Całuny, została zbudowana najpóźniej i napędzana jest turbiną Francisa, zamiast koła wodnego.
Pierwszą z pochylni jest pochylnia Buczyniec, z różnicą wysokości 20,6 metra oraz o długości 490 metrów. Następna na trasie jest pochylnia Kąty – z różnicą 18,9 metrów i długości 404 metrów, kolejną jest Oleśnica, która jest zdecydowanie najwyższą i najdłuższą pochylnią, ma ona 24,2 metrów różnicy i 479 metrów długości. W końcowym odcinku znajduje się pochylnia Jelenie z różnicą 22 metrów oraz z długością 433 metrów i ostatnia, zarazem najmniejsza pochylnia- Całun,y z różnicą wysokości 13,8 metrów oraz z długością 352 metrów.
Kanał Elbląski – rejsy turystyczne
Pierwszy rejs turystyczny po Kanale Elbląskim miał miejsce w 1912 roku. Natomiast od roku 1927 rejsy pasażerskie wpisały się na stałe w krajobraz tego miejsca. Z uwagi na swoje niepowtarzalne walory zabytkowe i przyrodnicze teren ten, objęto ochroną prawną w formie Obszaru Chronionego Krajobrazu Kanału Elbląskiego. Dlatego też, na niektórych jego odcinkach można się tylko poruszać kajakiem. Rejsy turystyczne po Kanale Elbląskim to zdecydowanie główna atrakcja województwa warmińsko-mazurskiego, od lat uwielbiana przez turystów z Polski i z zagranicy. Co ciekawe, z oferty rejsów statkiem po Kanale korzysta nawet około 60 tysięcy turystów rocznie. Organizacją rejsów po Kanale Elbląskim zajmuje się firma Zefir, z której oferty można skorzystać, aby w pełni zobaczyć piękno tego miejsca i krajobrazu.
Jezioro Drużno
Drużno jest to stosunkowo płytkie oraz mocno zarastające jezioro deltowe na Żuławach Wiślanych. Z uwagi na sporą ilość występowania tutaj ptactwa, naliczono ponad 200 różnego rodzaju gatunków ptaków, utworzono na jego terenie rezerwat przyrody. Dodatkowo w okolicach Janowa, w IX wieku znajdowało się emporium Wikingów, handlu bałtyckiego -Truso.
Rejs po Kanale Elbląskim
Rejs statkiem Zefir rozpoczyna się przy pochylni Buczyniec. Mamy tu do wyboru kilka opcji rejsu.
1. Szlak dwóch pochylni – rejs 2-godzinny
Trasa rozpoczyna się przy pochylni Buczyniec, gdzie statek Zefir wpływa na wóz transportowy, przeciągając statek na pochylni Buczyniec statek w dół 21,3 metry. Następnie Zefir płynie około 2 km Kanałem Elbląskim do kolejnej pochylni Kąty, gdzie przemieszcza się w dół wzniesienia o 18 m. Tuż za pochylnią Kąty, statek Zefir obraca się i pokonuje pochylnie w drugim kierunku.
- Bilet normalny – 45 zł
- Bilet ulgowy – 35 zł
- Bilet grupowy – 35 zł – powyżej zakupu 15 biletów
- Bilet dla dzieci do lat 7 – 5 zł
2. Szlak trzech pochylni Buczyniec-Kąty-Oleśnica – rejs 3-godzinny
Rejs statkiem Zefir rozpoczyna się na terenie Pochylni Buczyniec. Następnie za pomocą urządzeń hydrotechnicznych, Zefir na wózku wyciągany jest z wody i lądem pokonuje trasę 490 m w dół, gdzie obniża się o blisko 21 m. Wypływa on potem z wózka i dalej pokonuje około 2 km wodą, aż do kolejnej Pochylni – Kąty, gdzie transport suchym lądem ma długość 404 m., natomiast spadek wysokości wynosi 19 m. Na dole pochylni Zefir wypływa z wózka i po raz kolejny obniża się o kolejne 19 m na Pochylni Oleśnica. Za pochylnią Oleśnica statek Zefir, zawraca i pochylniami wznosząc się z dołu do góry wraca do miejsca wypłynięcia. Podczas tego rejsu gościom towarzyszy komentarz sympatycznego Kapitana, a na pokładzie można skorzystać z serwowanych w bufecie ciepłych oraz zimnych napojów.
- Bilet normalny – 70 zł
- Bilet ulgowy – 60 zł
- Bilet grupowy – 60 zł – powyżej zakupu 15 biletów
- Bilet dla dzieci do lat 7 – 5 zł
3. Szlak pięciu pochylni – rejs około 4,5 -godzinny
Rejs rozpoczyna się na przystani statku ZEFIR przy pochylni Buczyniec. Statek Zefir pokonuje wszystkie pięć pochylni: Buczyniec, Kąty, Oleśnica, Jelenie oraz Całuny. Następnie wpływa do jeziora Drużno, które ma długość 11 km, szerokość 2,3 km, powierzchnię 1790 ha a jego głębokość dochodzi do 3 m. Drużno zostało uznane za ścisły rezerwat przyrody i fauny, natomiast większość jeziora porastają sitowia oraz trzcina wodna. Co więcej, na Jeziorze znajdują się miejsca lęgowe perkoza, łabędzia oraz orła bielika. Rejs kończy się przy Bulwarze Zygmunta Augusta.
- Bilet normalny – 85 zł
- Bilet ulgowy – 70 zł
- Bilet grupowy – 70 zł – powyżej zakupu 15 biletów
- Bilet dla dzieci do lat 7 – 5 zł
4. Szlakiem rezerwatu – rejs około 4,5-godzinny
Ponad 30 kilometrowy rejs statkiem Zefir rozpoczyna się po przeciwnej stronie Katedry przy Bulwarze Zygmunta Augusta. Następnie Zefir przepływa pod jednym ze zwodzonych mostów na rzece Elbląg i po pokonaniu około 11 km dopływa do jeziora Drużno. Z Jeziora Drużno, krótkim odcinkiem Kanału Elbląskiego, statek dopływa do pierwszej pochylni Całuny Nowe. Po pokonaniu pięciu pochylni, po dotarciu do pochylni Buczyniec rejs dobiega końca.
- Bilet normalny – 45 zł
- Bilet ulgowy – 35 zł
- Bilet grupowy – 35 zł – powyżej zakupu 15 biletów
- Bilet dla dzieci do lat 7 – 5 zł
5. Czarter statku Zefir
W ofercie znajduje się również możliwość czarteru statku Zefir wraz z całą sympatyczną załogą. Jest to bardzo ciekawa opcja organizacji imprez okolicznościowych, rodzinnych oraz spotkań firmowych. Czarter Zefira wraz z załogą kosztuje 600 złotych za godzinę.
Statek pasażerski Zefir
Jednostka ta powstała w Warszawskiej Stoczni Rzecznej w roku 1964. Początkowo pływał on jako statek inspekcyjny Urzędu Żeglugi Śródlądowej w Giżycku. Natomiast w 2017 roku przeszedł gruntowny remont i został przebudowany na statek pasażerski. Od kilku lat statek pasażerski Zefir świadczy usługi turystyczne po kanale Elbląskim.
Statek Zefir posiada 2 pokłady: górny oraz dolny. Obydwa pokłady są zadaszone oraz posiadają bardzo wygodne siedziska, aby zapewniały komfort oraz bezpieczeństwo podczas rejsów. Zefir pomieści 34 pasażerów. Ma on szerokość 3,20 m, długość 15,20 oraz zanurzenie 0,77 m. Na statku znajduje się toaleta, bufet, gdzie oferowane są drobne przekąski i zimne oraz ciepłe napoje. Dodatkowo podczas rejsu można skorzystać z koca podczas chłodniejszych dni, lornetki i czapki kapitańskiej niezbędnej do wyjątkowych zdjęć.
„Statkiem po trawie” czyli rejs statkiem Zefir Ostróda – opinie
Warto mieć na uwadze, że czas podczas rejsu biegnie nieśpiesznie. Oczywiście dzięki temu można delektować i cieszyć się otaczającą nas przyrodą. Największymi atrakcjami rejsu są zdecydowanie wspominane pochylnie oraz rejs po Jeziorze Drużno. Pochylnie robią niesamowite wrażenie szczególnie wśród młodszych podróżników. Zdecydowanie w całej Europie, nie ma drugiego tak interesującego miejsca, godnego uwagi. O atrakcyjności rejsu po Kanale Elbląskim niech świadczy, tytuł jednego z siedmiu cudów Polski, który to został przyznany, temu miejscu już w 2007 roku.
Planując rejs po Kanale Elbląskim, warto do plecaka zapakować jakąś książkę, zapasową baterię do aparatu, bluzę, krem z filtrem, wodę i coś do ochrony głowy przed słońcem. Pomimo, że w Internecie znajduję się również krytyczne opinie, to te pozytywne przeważają. Kanał Elbląski to zdecydowanie piękny zabytek oraz unikat hydrotechniki, który warto odwiedzić przy najbliższej nadarzającej się okazji.
