Rezerwat przyrody jezioro Drużno położony jest na Żuławach Elbląskich, obejmuje 3021 hektarów powierzchni chronionej. Jest to przede wszystkim rezerwat faunistyczny, którego celem jest ochrona żyjących tu wielkich kolonii lęgowych ptaków, a także rezerwat florystyczny chroniący rośliny wodne (w tym liczne gatunki lilii wodnych – grzybieni). Rezerwat jest trudno dostępny, jedynym dostępnym dla wszystkich sposobem dotarcia do niego jest żegluga pasażerska prowadzona na niewielką skalę. To ciekawe miejsce także ze względów kulturowych – znajdowało się tu Truso, główny ośrodek średniowiecznych Prusów oraz port handlowy Wikingów.
Jezioro Druzno. Niezwykły akwen pochodzenia deltowego
Nazwa rezerwatu jest błędna – objęte nim jezioro nazywa się właściwie nie Drużno, ale Druzno. To jedno z największych jezior w Polsce, ma aż 1790 hektarów powierzchni. Ze względu na duże wahania stanu wody w delcie Wisły, jest to przy tym powierzchnia maksymalna. Jezioro jest bardzo płytkie, jego głębokość nie przekracza 2,5 metra. Jest typowym zbiornikiem wodnym pochodzenia deltowego – jeszcze w czasach historycznych, gdy w Polsce panowali pierwsi Piastowie, było rodzajem zatoki morskiej, częścią Zalewu Wiślanego. Zbiorowiska roślinne na terenie rezerwatu są typowe dla obszarów podmokłych – są to lasy olszowe, wierzbowe zarośla oraz rozległe szuwary. Rezerwat Jezioro Drużno jest jednym obszarem Żuław Wiślanych, gdzie zachowała się dzika, niezakłócona przez działalność człowieka przyroda. Chroniona jest także sama tafla jeziora, którego wody ze względu na położenie w ujściowym obszarze Wisły.
Kanał Elbląski i rejs statkiem Zefir po jeziorze Druzno
Jezioro Druzno to końcowy, najniżej położony odcinek drogi wodnej Kanału Elbląskiego. Jego początkowym odcinkiem jest jezioro Szeląg Mały w okolicach Ostródy. Początkowe odcinki Kanału Elbląskiego łączą się z jeziorem Jeziorak oraz z rzeką Drwęcą. Z jeziora Druzno płynąć można dalej rzeką Elbląg, docierając do Zalewu Wiślanego. Kanał Elbląski łączy więc jezioro Jeziorak z Morzem Bałtyckim.
Spływ statkiem Zefir po Kanale Elbląskim, pełnym cudów natury i atrakcji kulturowych, należy do najbardziej interesujących form turystyki w Polsce. Wzbudza też zainteresowanie turystów z całego świata, zwłaszcza miłośników obserwowania populacji dzikiego ptactwa wodnego. To właściwie jedyny sposób, aby zobaczyć tajemnicze Jezioro Druzno – istnieje także ścieżka dydaktyczna, która jednak jest źle oznakowana i słabo dostępna. Rejs z Ostródy aż do jeziora Druzno jest długi, można jednak zobaczyć w jego trakcie wszystkie pochylnie Kanału Elbląskiego, stanowiące bardzo ciekawe zabytki hydrotechniki. Jeśli najbardziej ciekawi nas sam rezerwat, koncentrujący się na przyrodzie Żuław rejs umożliwia słynny historyczny statek pasażerski Zefir. „Rejs szlakiem rezerwatu” na pokładzie statku Zefir trwa 4,5 godziny, stanowiąc doskonałą okazję do obejrzenia Rezerwatu Jeziora Drużno.
Przyroda rezerwatu Jezioro Drużno. Spływ statkiem Zefir połączony z obserwacją ptaków
Obszar rezerwatu jest wyjątkowy także w skali kraju, a nawet w skali międzynarodowej. Powstały w 1966 roku rezerwat w 2002 roku jako jeden z nielicznych w Polsce wpisany został na listę ramsarską. Objęty jest również ochroną w ramach systemu Natura 2000. Flora rezerwatu to m.in. lilie wodne, jedne z najpiękniejszych kwiatów, o wielkich pływających liściach. Na wodach jeziora Druzno występują grzybienie, grążele, a także rzadkie grzybieńczyki – zobaczyć można tu niemal wszystkie gatunki lilii wodnych występujące Polsce. Prócz lilii, występuje tu niemal 700 gatunków roślin naczyniowych. Rezerwat przyrodniczy Jezioro Drużno jest więc jednym z najbardziej atrakcyjnych w Polsce zbiorowisk roślin zaroślowych i wodnych.
Fauna rezerwatu obejmuje setki gatunków ptaków wodnych i błotnych, a także ptaki drapieżne – w tym orły bieliki. Do występujących nad jeziorem Drużno gatunków ptaków należą m.in. rybitwa białowąsa, kropiatka, bielik, błotniak stawowy, zausznik, zielonka, żuraw oraz bardzo rzadka kaczka podgorzałka. Często zobaczyć można tutaj klucze majestatycznych żurawi. Rezerwat Jezioro Drużno jest więc jednym z najciekawszych miejsc w Polsce do obserwacji ptactwa wodnego i błotnego. Oferta rejs statkiem Zefir po obszarze rezerwatu umożliwia fascynujące, niemożliwe nigdzie indziej na terenie Polski obserwacje ornitologiczne.
Rejs przez stolicę dawnych Prusów
Okolice jeziora odwiedza się chętnie również dlatego, że było to miejsce kluczowe dla kultury Prusów, plemienia bałtyckiego. Jezioro Druzno było początkowo zatoką Zalewu Wiślanego, stanowiąc doskonały port naturalny, miejsce rozwoju handlu i żeglugi. Zaginione miasto Truso położone na terenie dzisiejszego rezerwatu było głównym ośrodkiem plemion pruskich. Podobnie jak położony w ujściu Odry Wolin (Jombsborg), Truso stanowiło jeden z najzamożniejszych grodów nad Bałtykiem. Była to również potężna twierdza Wikingów, którzy żeglowali stąd w dół Wisły. W okolicach Truso śmierć męczeńską poniósł święty Wojciech. Rejs statkiem pasażerskim Zefir po jeziorze Druzno pozwala odczuć tajemniczość zaginionej kultury Prusów, której jedyne pozostałości skrywają się pod warstwami mułu i szuwarów.
